Theo đó, căn cứ Khoản 1 Điều 6 của Nghị định số 19/2011/NĐ-CP ngày 21 tháng 3 năm 2011 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Nuôi con nuôi (được sửa đổi bổ sung theo Nghị định số 24/2019/NĐ-CP ngày 05 tháng 3 năm 2019 của Chính phủ) quy định về việc UBND các xã, thị trấn có trách nhiệm rà soát, tìm người nhận con nuôi đối với diện trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em mồ côi cả cha và mẹ, trẻ em không nơi nương tựa đang được cá nhân, gia đình tạm thời nuôi dưỡng hoặc chăm sóc thay thế.

Do đó, để đẩy mạnh công tác tìm gia đình thay thế cho trẻ em, giúp trẻ có hoàn cảnh đặc biệt được nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục trong môi trường của gia đình, UBND huyện đề nghị Phòng Tư pháp, UBND các xã, thị trấn nghiêm túc thực hiện một số nội dung sau:

1. Về đối tượng trẻ em được rà soát, đánh giá nhu cầu nhận làm con nuôi bao gồm:

- Trẻ em bị bỏ rơi đang được cá nhân, gia đình, tổ chức tạm thời nuôi dưỡng theo quy định tại khoản 2 Điều 15 của Luật Nuôi con nuôi hoặc theo quy định tại khoản 1 Điều 14 Nghị định số 123/2015/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch;

- Trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em mồ côi cả cha và mẹ và trẻ em không nơi nương tựa được UBND các xã, thị trấn giao chăm sóc thay thế theo quy định tại Điều 38 của Nghị định số 56/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật trẻ em.

2. Về trách nhiệm rà soát và cách thức thực hiện

 UBND các xã, thị trấn định kỳ hàng tháng rà soát và đánh giá nhu cầu cần được nhận làm con nuôi đối với những trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em mồ côi cả cha và mẹ, trẻ em không nơi nương tựa đang ở tại cộng đồng. Nếu người đang tạm thời nuôi dưỡng có nguyện vọng nhận trẻ em bị bỏ rơi làm con nuôi thì ưu tiên xem xét giải quyết hoặc hướng dẫn giải quyết cho trẻ em làm con nuôi, cụ thể như sau:

 - Trường hợp trẻ em bị bỏ rơi tại địa bàn mình thì UBND các xã, thị trấn phải lập biên bản về việc trẻ em bị bỏ rơi và bàn giao trẻ em cho người hoặc tổ chức tạm thời nuôi dưỡng. Nếu người tạm thời nuôi dưỡng có nguyện vọng nhận trẻ em đó làm con nuôi thì ưu tiên xem xét, giải quyết. Nếu không có người trong nước nhận trẻ em làm con nuôi thì lập hồ sơ chuyển trẻ em vào cơ sở nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về việc tiếp nhận trẻ em vào cơ sở nuôi dưỡng.

- Trường hợp trẻ em được giao chăm sóc thay thế theo quy định tại Điều 66 của Luật trẻ em, người làm công tác bảo vệ trẻ em ở các xã, thị trấn đánh giá điều kiện sống, tình trạng sức khỏe, thể chất, tinh thần, sự hòa nhập của trẻ em với cá nhận, gia đình nhận chăm sóc, thay thế. Định kỳ 06 tháng, khi trẻ em phải chuyển đổi hình thức sang hình thức nuôi con nuôi báo cáo UBND các xã, thị trấn để thực hiện.

- Trường hợp trẻ em được người dân tự ý đưa về chăm sóc, nuôi dưỡng, UBND các xã, thị trấn cần yêu cầu người dân cung cấp thông tin về nguồn gốc trẻ, như: biên bản về việc trẻ em bị bỏ rơi, biên bản giao tạm thời nuôi dưỡng trẻ, Giấy chứng sinh của trẻ…Nếu có đầy đủ giấy tờ, tài liệu chứng minh nguồn gốc của trẻ em thì UBND các xã, thị trấn hướng dẫn việc đăng ký nuôi con nuôi theo quy định của pháp luật.

- Trường hợp người nước ngoài cư trú tại Việt Nam (chưa tới 06 tháng và còn thời hạn cư trú tại Việt Nam chưa tới 12 tháng, kể từ thời điểm đăng ký) thì không thuộc đối tượng được nhận con nuôi trong nước và cũng không cho phép người nước ngoài được nhận trẻ em đó để chăm sóc thay thế. Để thực hiện nhiệm vụ này, UBND các xã, thị trấn có thể phân công cho người làm công tác bảo vệ trẻ em của đơn vị mình thực hiện việc rà soát và đánh giá việc trẻ em cần được nhận làm con nuôi trên địa bàn, kết hợp với việc thực hiện nhiệm vụ theo dõi, đánh giá điều kiện sống, tình trạng sức khỏe, thể chất, tinh thần, sự hòa nhập của trẻ em với cá nhân, gia đình nhận chăm sóc thay thế theo quy định tại khoản 2 Điều 43 Nghị định số 56/2017/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật trẻ em.

- Khi thực hiện rà soát, đánh giá trẻ em được nhận làm con nuôi cần lưu ý đến độ tuổi, nhân thân (căn cứ vào Giấy khai sinh), tình trạng sức khỏe và nguyện vọng của trẻ.

- Hiện nay, việc người dân tự ý đem trẻ em về nuôi dưỡng khi không có văn bản của cơ quan có thẩm quyền giao chăm sóc thay thế, chăm sóc tạm thời hoặc chưa đăng ký việc nuôi con nuôi là trái quy định pháp luật, tạo tiềm ẩn nguy cơ mua bán trẻ em. Vì vậy, Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn cần chủ động rà soát các trường hợp người dân tự ý đem trẻ em về nuôi dưỡng, vận động, hướng dẫn người dân thực hiện việc đăng ký khai sinh cho trẻ, nếu đủ điều kiện thì đăng ký nuôi con nuôi theo đúng quy định pháp luật để đảm bảo lợi ích của trẻ em. Hồ sơ đăng ký việc nuôi con nuôi phải được xác minh chặt chẽ, cụ thể.

 - Trong quá trình đăng ký việc nuôi con nuôi trong nước cần đánh giá kỹ động cơ, mục đích của việc nuôi con nuôi, ý kiến đồng thuận của gia đình người nhận con nuôi, tránh tình trạng phân biệt giữa con nuôi và con đẻ, bỏ mặc con nuôi…gây hậu quả xấu cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt.

Quá trình triển khai thực hiện, nếu có trường hợp phát sinh khó khăn, vướng mắc; UBND các xã, thị trấn báo cáo bằng văn bản về Phòng Tư pháp (kèm toàn bộ hồ sơ liên quan) để được xem xét, hướng dẫn.

3. Giao trách nhiệm Phòng Tư pháp theo dõi, hướng dẫn UBND các xã, thị trấn triển khai thực hiện; đồng thời, tổng hợp những khó khăn, vướng trong công tác đăng ký nuôi con nuôi trên địa bàn huyện, kịp thời tham mưu UBND huyện báo cáo Sở Tư pháp theo quy định./.